Kağıt Nasıl Yapılır? Kağıt Yapım Aşamaları

Kağıt genellikle ağaçtan yapılır. Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, İskandinav ülkeleri ve Rusya’da hızlı büyüyen çam, köknar ve ladin gibi ağaçlardan oluşan çok geniş ormanlar vardır. Bu ağaçlardan kağıdın yapıldığı kütükler elde edilir. Ormanlarda büyümüş ağaçlar kesilirken sürekli olarak yenileri dikilmektedir. Bu ağaçların yetişmediği ülkelerde kağıt yapımında başka hammaddeler kullanılır. Örneğin; Hindistan’da bambu sapları, Avustralya’ca şekerkamışı posası kağıt yapımında kullanılmaktadır. Ülkemizde de, Afyon’da kurulmakta olan kağıt fabrikası, kağıt yapımında çevredeki göllerde bol miktarda yetişen adi kamışların saplarını hammadde olarak kullanacaktır.

Bir tahta parçasına dikkat ederseniz, örneğin bir kibrit çöpünün dahi fırça telleri gibi liflere ayrılabildiğini görürsünüz. Bu liflerin her biri de yine incecik teller demetidir ve en ince iplikten daha incedir. Bu teller linyin denilen reçine ya da sakız gibi bir maddeyle yapışık kalmaktadır.

Kağıt Yapım Aşamaları

Kağıt yapımının gizi, ağaç ya da benzeri maddelerde bulunan bu lifleri birbirinden ayırmak, sonra onları bir hamura dönüştürmek, bu hamurdan da daha sonra kağıt tabakaları elde etmektir. Ormandan kesilen kütükler, kağıt fabrikasına vardığında ilk yapılan işlem, ağacın kabuğunu ayırmaktır. Bundan sonra kütükler sürekli olarak dönen bir dizi büyük merdanelerden geçer. Bu merdanelerin yüzeyleri sert, pürtüklü ya da çentiklidir. Kütükler geçerken bu merdanelerin çentikleri kütüğün kabuklarını soyar.

Kabukları soyulup temizlendikten sonra kütükler hamur yapılmaya hazırdır. Kütükten hamur yapımı için iki ayrı yöntem uygulanabilir. Ya ağır makineler kullanılır ya da kimyasal maddelere başvurulur. İki yöntem, iki ayrı nitelikte kağıt çıkarır. Makinelerin kullanımıyla ucuz ama çok dayanıklı olmayan bir hamur elde edilir. Yalnızca gazeteler ve ucuz kitaplar için ya da çok dayanıklılık gerektirmeyen amaçlara yönelik olarak kullanılır. Kimyasal yöntemle ise, daha dayanıklı ve daha düzgün yüzeyli kağıt elde edilir. Bu tür kağıt, nitelikli baskılı kitap, defter yapımında ve benzeri işlerde kullanılır.

Makinelerle elde edilen kağıt hamuru, kütükleri çok büyük taşlar arasında öğütmeyle yapılırsa da, bu işlemde doğal taşlar kadar yapay maddeler de kullanılabilir. Bu taşlar, değirmende un öğüten taşlar gibi çalışır ama, hem daha büyüktür hem de daha hızlı dönerler.

Dev bir ele benzeyen bir makine, kütükleri kıstırarak dönen taşlara dayar. Sürtünmeyle oluşan ısının yangın çıkarmaması için taşlara sürekli su akıtılır. Kütüğün parçalanan lirlerini, su büyük tanklara taşır. Kütüğün lifleri yumuşak ve cıvık bir hamur oluşturmuştur. Bu lifler o denli küçüktürler ki, daha uzun ve kuvvetli lifler katılmazsa iyi kağıt elde edilemez.

Daha uzun ve kuvvetli lifler ise kimyasal işlemle elde edilir. Kimyasal işlemde kütükler bir kesme makinesine verilir. Çok keskin ve ince bıçaklar dizisi., kütükleri kibrit çöpü büyüklüğünde keser. Bu parçacıklar kimyasal sıvılarla dolu tanklara iletilir. Karışım ısıtılır ve sıkıştırılır. Birkaç saat sonra tahta parçacıkları pürüzsüz bir hamur oluşturur. Ancak, kimyasal maddeler tahta liflerinin boylarını kısaltmaz. Bu nedenle kimyasal yöntemle hazırlanan hamur uzun liflerle doludur.

Kimyasal yöntemle hazırlanan hamur, kimyasal maddelerden arıtılır. Artık makinelerle hazırlanmış diğer hamura katılmaya hazırdır. Kimyasal hamurdan ne kadar çok kullanılırsa üretilen kağıt o denli dayanıklı ve sağlam olur, örneğin, gazeteler için daha çok mekanik yöntemle elde edilen kağıt hamuru kullanılır; ancak, içine bunun onda biri kadar da kimyasal hamur katılır, böylece gazete için yeterli sağlamlık elde edilmiştir.
Kağıt hamuru yapımının son devresinde biraz mavi boya katılır. Kağıda beyazlık veren bu boya dışında,sıvı reçine ya da yapıştırıcı bir madde eklenerek kağıdın çok fazla mürekkep emmesi engellenir. Hamur artık kağıda dönüştürülmeye hazırdır.

Hamurdan Kağıda Dönüşme Evresi

Islak hamurun kuru kağıt tabakalarına dönüştürülmesi için birçok makine kullanılmaktadır. İlk makinede hamurun tüm lifleri düzgün bir şekilde aynı boyda kesilir. Bundan sonra hamur, bantlı iletme düzeniyle makine odasına götürülür. Götürülürken tel bir kafesten geçer, suyu bu tel kafesten geçme sırasında süzülür. Lifler de hasır gibi birbirlerine geçmiş, adeta örülmüştür. Bu evrede hamur uzun ıslak bir kağıt şeridi görünümü kazanmış olur.

Bundan sonraki işlemde hamurun kalan suyu önce emmeyle alınır. Bu şekilde hamurdaki suyun önemli bir bölümü alınır. Sonra uzun bir kayışla, hamur sıcak merdaneler dizisinden geçirilerek iyice kurutulur.
Bu devrede elde edilen kağıt, basıma uygun olmayacak kadar kabadır. Yüzeyini düzgün kılmak için buharla nemlendirilir ve büyük çelik silindirler arasından geçirilerek yüzeyi düzeltilir. Bu işleme perdahlama denilir.
Sonunda, kağıt çok büyük bir makaraya alınır ve rulo biçimine getirilir. Kağıt yapımı, makinelerin yıkanması ile onarım ve bakımı dışında işlemlerine hiç ara verilmeyen sürekli bir işlemdir. Bazı makineler 24 saatte 6 metre eninde ve 1200 kilometre uzunluğunda kağıt üretebilir.

Kağıt ruloları ambalajlanarak kullanılacakları endüstriye iletilir; burada kitap, gazete, dergi gibi günlük yaşantımızın bir parçasını oluşturacak şekilde baskı, kesim ve ciltleme işlemlerine girerler.

Diğer İşlemler

Mektup yazma gibi işlerde kullandığımız üstün nitelikte kağıtların yapımı için daha ince ve ustalıklı bir çalışma gerekir. Bu tür kağıt için yapımda ilk devreler aynıdır. Ama, ilk hamur oluşturulduktan sonra kimyasal maddelerle rengi beyazlatılır. Temiz, beyaz hamur bundan sonra bir kazana girer. Bu kazan, lifleri sürekli döver ve çalkalar. Aynı anda kağıdı daha dayanıklı ve kalın yapmak için katkı maddeleri kullanılır. En çok kullanılan katkı maddeleri kil, talk (magnezyumdan yapılır) ve nişastadır. Dövülme işleminden sonra karışımının tutması için başka kimyasal maddeler de katılır. Bu işlemle elde edilen kağıt dayanıklı ve kalındır; üstelik düzgün, pürüzsüz ve beyaz bir yüzeyi vardır.

Kaplanmış Kağıtlar

Özellikle renkli resim basılacak kağıtlarda daha da düzgün bir yüzey gereklidir. Buna kaplanmış kağıt denir. Seramik kilinden yapılan bir sıvı ile beyaz kağıdın yüzeyi en ufak delikler örtülünceye dek kaplanır. Soyulma ve dökülmeyi engellemek için başka kimyasal maddeler de katılır. Sonra cilalı ve çelik merdanelerden geçirilerek parlak bir duruma getirilir.

Kağıttan Yapılan Diğer Ürünler

Kağıt yalnız baskı ya da yazı yazmak işlemleri için kullanılmaz, tüm yaşantımızda yaygındır. Kesekağıdı, un, çimento torbası gibi yapımlarda özellikle kalın ve kuvvetli olması gerekir. Bu nedenle bu tür kaba kağıtlar uzun lifleri olan hamurdan yapılır.

Kağıt parçalanmadan nem emebilecek şekilde yapılabilir. Kurutma kağıdı ve kağıt filtreler için bu tür gereklidir. Böylesi kağıtların yüzeyi düzgün değildir ve deliklidir. Delikler sıvıyı emerler. Bu tür kağıtlar uzun ve kaba liflerden yapılır.

Daha ağır kağıtlar karton kutuların yapımında kullanılır. Oluklu mukavva, ambalaj yapımında kullanılan bir diğer türdür. Oluklu mukavvada, karton üzerine oluklu ve çıkıntılı bir şekilde bükülmüş ikinci bir kağıt yüzeyi yapıştırılmıştır. Oluklu mukavva, darbe ya da sallantıdan korunması gereken ürünleri ambalajlamakta kullanılır.

Nemi emecek kağıt gibi, nemi geçirmeyen kağıt da gereklidir. Süt ve meyve suları için gerekli karton kutular özel bir kağıdın balmumu ile kaplanmasıyla yapılır. Ayrıca, tereyağı ve peynir sarmakta kullanılan yağ geçirmez bir kağıt türü de hemen her gün elimizden geçmektedir.