Küçük ve Büyük Antiller – Antil Ülkeleri ve Adaları

Antiller, güneyinde ve batısında Karayip Denizi, kuzeybatısında Meksika Körfezi ile kuzeyinde ve doğusunda Atlantik Okyanusu bulunan adalar olup, Atlantik Okyanusu’nu Karayip Denizi’nden ayıran Orta Amerika takımadalarıdır. Bazı kaynaklarda Batı Hint Adaları için Antiller adı kullanılmakta ancak genel olarak Karayipler ve Antiller yaygın şekilde aynı bölgeyi tanımlamak amacıyla kullanılmaktadır. Antil adaları Büyük Antiller ve Küçük Antiller olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Büyük Antiller; Küba, Jamaika, Porto Riko, Cayman Adaları ve Hisponiola’dan oluşmaktadır. Hispaniola (ya da Hispanyola) Haiti ve Dominik Cumhuriyeti olarak ikiye bölünmüştür. Küçük Antiller ise Antiller’in kuzeyinde bulunan Pupa Adaları ile güneydoğusunda bulunan Winward Adaları’ndan oluşmaktadır. Pupa Antilleri adı da verilen Küçük Antiller’in hemen kuzeyinde ise Venezuela yer almaktadır. Bahamalar ile Turks ve Caicos Adaları’ndan oluşan Lucayan Takımadaları Batı Hint Adaları’nın bir parçası olsa da genellikle Antiller’e dahil edilmezler.

Hem Bahamalar’ın Antiller’e dahil edilmesi konusunda hem de bölgede sömürgesi bulunan ABD, İngiltere, Fransa ve Hollanda’ya göre Antiller’in kapsadığı bölge ve ülkeler konusunda tutarsızlıklar bulunmaktadır. Fakat kesin olan Batı Hint Adaları’nın net bir şekilde Amerika’nın Atlantik tarafında kalan tropikal adalar olduğudur. Bu bağlamda Bahamalar’ın da Antiller içerisine dahil edilebileceği kanısı yaygındır. Buraya eklenmesi gereken bir ana fark daha ise, bazen Fransız Guyanası, Guyana ve Surinam’ın da Batı Hint Adaları’na dâhil edilmesidir ki, bu kanı çok yaygın değildir.

Coğrafi olarak Antiller veya Antil Adaları Kuzey Amerika’nın bir alt bölgesi olarak kabul edilirken, bazı kaynaklarda Orta Amerika bölgesi olarak da geçmektedir. Ayrıca bazı kaynaklarda bölge için “Latin Amerika ve Karayipler” ifadesi de kullanılmaktadır. Jeolojik açıdan Küçük Antiller genç volkanik kayalar veya mercan kayalarından oluşurken, Büyük Antiller kıt’asal kayaçlardan oluşmuştur.

Antiller Adının Kökeni

İsmin kökeni Portekizce “ante-ilhas” kelimesinden gelmektedir. Kelime anlam olarak “önceki ada” (anakara) anlamını taşımaktadır. Günümüzde kullandığımız biçimi ile Latince Antillia’dan türetilmiştir ve İspanya’nın batısında bulunan bir hayalet ada anlamını taşır. Antiller Avrupalıların Yeni Dünya’yı keşfinden önce Orta Çağ’da Kanarya Adaları ile Hindistan arasındaki okyanusta bulunan bazen adalar olarak tanımlanan bazen de kesintisiz, sürekli devam eden bir arazi olduğu belirtilen gizemli topraklara verilen isimdi. 1778 yılında Thomas Kitchin yazdığı kitabında, bir saygı göstergesi olarak bölgeye Carribee Isles şeklinde söylendiğini kaydetmiştir. Ancak daha öncesinde bu adalar Aristotelesçi kuramlardan çevrilmiştir. Ayrıca bu Zuane Pizzigano’nun 1424 yılında yaptığı dünya haritasında da görülebilir. Portekizli balıkçılar tarafından anlatılan bulunuş hikayesi doğrultusunda; Gemici Henrique’nin 1452 yılında başlattığı ilk deniz modeli gemi olan karavelin yapımı ile hikayenin doğruluğu araştırılmaya başlanmıştır. Denizcilik konusunda gelişen ilerleme bu efsaneyi bulmak için insanları motive etmiştir. Bu şekilde 25 Eylül 1492 tarihinde Kristof Kolomb son liman olan La Gomera’dan ayrıldıktan 19 gün sonra San Salvador’u görmüş ve ayak basmıştır. Kolomb burayı Hindistan’ın bir parçası sanmıştır.

Antiller Coğrafyası

Bir yay şeklinde olan Antiller, Küba’dan Venezuela’ya kadar 3.500 km. mesafede uzanmaktadır. Antiller geniş bir coğrafi bölgeyi tanımlamak için kullanılmıştır. Bazı ülkeler Antiller’e Guyana, Fransız Guyanası ve Surinam’ı da dahil ederler. Bu nedenle açık bir şekilde günümüze kadar bölge tam olarak tanımlanmamıştır. Bu doğrultuda Antiller için aynı zamanda Karayipler ve Batı Hint Adaları teriminin de kullanıldığı söylenebilir. Fakat basit bir şekilde bu adalar ve ülkeler aşağıda bağlılıklarına göre ayrılarak gösterilmiştir.

Batı Hint Adaları Olarak Yorumlanan Kuzey Karayipler’deki Takımadalar

• Florida Key
  • Key Biscayne
  • Key West
  • Dry Tortugas National Park
• Bahamalar
  • Abaco Adaları
  • Andros Adaları
  • Cat Adası
  • Eleuthera
  • Exuma
  • Grand Bahama
  • New Providence
• Turks ve Caicos Adaları (Birleşik Krallık’a bağlı)
  • Ambergris Cay
  • Grand Turk
  • Middle Caicos (Caicos merkezi)
  • North Caicos (Kuzey Caicos)
  • Parrot Cay (Parrot Cay by COMO)
  • Pine Cay
  • Providenciales
  • Salt Cay, Turks Adaları
  • South Caicos (Güney Caicos)

Karayipler’in Merkezi Olan Büyük Antiller

• Küba Cumhuriyeti
  • Küba
    • Guantanamo Deniz Üssü (Küba adasının güneydoğusunda ABD’ye ait bölge)
  • Isla de la Juventud
  • Jardines del Rey
    • Cayo Romano
  • Jardines de la Reina
• Hispanyola (Dominik Cumhuriyeti ve Haiti)
  • Gonâve Adası (Haiti)
  • Tortuga Adası (Haiti)
  • Île-à-Vache (Haiti)
  • Navassa Adası (ABD’ye bağlı) Haiti tarafından hak iddia edilmektedir
  • Saona Adası (Dominik Cumhuriyeti)
• Jamaika
• Cayman Adaları (Birleşik Krallık’a bağlı)
  • Cayman Brac veya Caïman Brac
  • Grand Cayman veya Büyük Caïman
  • Little Cayman veya Küçük Caïman
• Porto Rico, Puerto Rico veya Porto Riko (Amerika Birleşik Devletleri’nin tüzel kişiliği olmayan toprakları)
  • Culebra
  • Isla de Mona
  • Porto Rico
  • Vieques

Güney Karayipler’de Küçük Antiller

• Winward Adaları
  • Anguilla (Birleşik Krallık’a bağlı)
    • Anguilla
    • Küçük ıssız adalar : Sombrero (Hat Adası), Dog Adası, Prickly Pear Cays, Scrub Adası, Seal Adası, Anguillita, Sandy Adası, Scilly Cay
  • Antigua ve Barbuda
    • Antigua
    • Barbuda
    • Redonda
  • Fransız Batı Hint Adaları (Fransız Antilleri) (Fransa’ya bağlı)
    • Guadeloupe (Fransa’nın 971 numaralı denizaşırı departmanı)
      • Guadeloupe Adası
      • Basse-Terre Adası
      • Grande-Terre Adası
      • Küçük ıssız adalar : Caret Adacığı, Gosier Adacığı, Christophe Adacığı, Colas Adacığı, Fajou Adacığı, Kahouanne Adacığı, Blanc Adacığı, Boissard Adacığı, Brument Adacığı, Crabière Adacığı, Duberran Adacığı, Feuille Adacığı, Fortune Adacığı, Frégate de Haut Adacığı, Macou Adacığı, Mangue à Laurette Adacığı, Carénage Adacıkları, Pigeon Adacıkları, La Biche ve Tête à l’Anglais
    • La Désirade (Guadeloupe’ye bağlı)
      • Petite Terre Adaları
    • Marie-Galante
      • Vieux Fort Adası
    • Saintes Adası (Terre-de-Haut Adası ve Terre-de-Bas Adası) (Guadeloupe’ye bağlı)
      • Küçük ıssız adalar : Îlet à Cabrit, Grand Îlet, La Coche, Le Pâté, La Redonde, Les Augustins, Les Roches Percées
    • Martinique (Fransa’nın 972 numaralı denizaşırı departmanı)
      • Martinique
    • Saint Barthélemy (977 numaralı denizaşırı ülke ve bölgeler)
      • Saint Barthélemy
      • Küçük ıssız adalar : Forked Adası, Ile Chevreau, Fregate Adası, Île Toc Vers, La Tortue
    • Saint-Martin (978 numaralı denizaşırı kolllektivite)
      • Saint-Martin (Fransız Antilleri) (Saint-Martin adasının kuzey kısmındadır)
      • Küçük ıssız adalar : Tintamarre, Pinel, Cayes Verte ve Rocher Créole
  • Sint-Maarten (Adanın kurucusu olan Hollanda Krallığı olup Saint-Martin adasının güney kesiminde bulunur)
    • Küçük ıssız adalar : Hen & Chicken, Guana Key, Molly Beday
  • Hollanda Karayipleri
    • Winward Adaları veya Bovenwindse Eilanden
      • Saba (özel statü ile paylaşılmış)
      • Saint-Eustache veya Sint Eustatius (özel statü ile ortak halde)
  • Barbados
    • Barbade veya Barbados
    • Culpepper
  • Dominique
    • Küçük ıssız adalar : Isla de Aves veya Birds Adaları (Venezuela ile anlaşmazlık bulunmaktadır)
  • Grenada
    • Grenade
    • Grenadines (ayrıca küçük bir kısmı Saint Vincent ve Grenadinler tarafından kullanılmaktadır)
    • Carriacou
    • Küçük Martinique
    • Küçük ıssız adalar: Saline, Frigate, Large, Ronde, Les Tantes, Sisters, Caille, Green, Hog ve Glover
  • Montserrat (Birleşik Krallık’a bağlı)
  • Saint Kitts ve Nevis
    • Nevis
    • Saint-Christophe veya Saint Kitts
  • Saint Lucia
  • Saint Vincent ve Grenadinler
    •  Saint Vincent
    • Grenadinler (birkaç ada hariç diğer çoğu ada Grenada’ya bağlıdır.)
      • Bequia
      • Canouan
      • Mustique
      • Mayreau
      • Union Adası
      • Küçük ıssız adalar: Pigeon, Bettowia, Baliceaux, Petite Moustique, Île à Quatre,Savan, Petite Canouan, Petite Nevis, Allawash, Pillories, Tobago Cays, Palm Adası, Petit Saint Vincent ve Young
  • Trinidad ve Tobago
    • Tobago
      • Little Tobago
    • Trinidad
      • Chacachacare
      • Gaspar Grande
      • Huevos
      • Monos
  • ABD Virjin Adaları (Amerika Birleşik Devletleri’nin tüzel kişiliği olmayan toprakları)
    • Saint Croix
      • Buck Adası Ulusal Resif Anıtı
    • Saint John
    • Saint Thomas
    • Hassel Adası
    • Thatch Cay
    • Water Adası
  • Britanya Virjin Adaları veya İngiliz Virgin Adaları (Birleşik Krallık’a bağlı)
    • Anegada
    • Beef Adası
    • Bellamy Cay
    • Cooper Adası
    • Great Camanoe
    • Guana Adası
    • Jost Van Dyke
    • Little Thatch
    • Marina Cay
    • Mosquito Adası
    • Nanny Cay
    • Necker Adası
    • Norman Adası
    • Peter Adası
    • Prickly Pear Adası
    • Saba Kayalığı
    • Salt Cay
    • Tortola
    • Virgin Gorda

Güney Amerika’ya Yakın Olan Pupa Antilleri

• Hollanda Karayipleri
  • Pupa Antilleri
    • Bonaire (özel statü ile paylaşımlı)
      • Küçük adalar : Klein Bonaire
• Çuraçao (Kurucu ülke Hollanda Krallığı)
  • Çuraçao
    • Küçük Adalar : Klein Bonaire veya Küçük Çuraçao
• Aruba (Kurucu ülke Hollanda Krallığı)
  • Aruba
• Venezuela
  • Margarita Adası veya Isla Margarita
  • Coche Island
  • Island Cubagua
  • Blanquilla
  • La Tortuga Adası
  • Los Roques takımadaları
  • Los Monjes takımadaları
  • Los Hermanos Adası
  • Los Frailes Adası
  • La Sola Adası
  • Orchila Adası
  • Los Testigos Adası
  • Isla de Patos

Karayip Denizi’nin Batı Kıyısındaki Adalar

• Meksika
  • Cancún
  • Isla Contoy
  • Cozumel
  • Isla Mujeres
• Belize
  • San Pedro
  • Caye Caulker
  • Glover’s Resifi
  • Hicks Cays
  • Lighthouse Resifi
  • South Water Caye
  • Turneffe Adaları
• Honduras
  • Swan Adaları (Honduras)
  • Islas de la Bahia
    • Guanaja
    • Roatán
    • Útila
  • Cayos Cochinos
• Nikaragua
  • Corn Adaları
  • Miskito Cays
• Panama
  • San Blas Adaları
  • Bocas del Toro
• Isla de Providencia (Kolombiya)
• San Andrés (Kolombiya)

Antiller’in Demografik Yapısı

Karasal alanı 235.830 km² olan Antiller’de toplam nüfus 41.964.775 olup, kilometrekareye düşen nüfus yoğunluğu ise 178’dir. Antiller 13 ülke ve 14 bağımlı bölgeden oluşur. En büyük şehirleri arasında Havana (2.106.146 / 2014) , Port-au-Prince (metropol: 2.470.762 / 2014) ve Santo Domingo (metropol: 5.305.868 / 2014) bulunmaktadır. Küba UTC-5 saat diliminde bulunurken, Barbados ise UTC-4 saat diliminde bulunur. Antiller’deki farklı kültürlerin zenginliği Karayip’lerde Kristof Kolomb’un 1492 tarihindeki gelişinden önce gelişmiştir. Bu Kıt’a uygarlıklarının manyok ile özel stillerde yaptıkları ahşap el işi eserler ile altın ve bakır karışımından üretilen tumbaga ve altından yaptıkları araç-gereçleri bulunuyordu. Bölgedeki Orta Amerika ve And Dağları’nın bir bölümünde bazı taştan piramitlere rastlanmaktadır. Bu coğrafyada Aravaklar, Karayip yerlileri, Siboneyler ve Tainolar yaşamışlardır.

Bölgede konuşulan diller de çok çeşitlidir. Dominik Cumhuriyeti ile Küba’da resmî dil İspanyolca iken, Porto Riko’da ise resmî diller İngilizce ve İspanyolcadır. Karayip Adaları’ndan Saint Lucia, Dominika, Antigua ve Barbuda, Anguilla, Jamaika, Bahamalar, Trinidad ve Tobago, Grenada, Saint Vincent ve Grenadinler, Saint Kitss ve Nevis, Cayman Adaları, Turks ve Caicos Adaları, Britanya Virjin Adaları ve ABD Virjin Adaları gibi adalarda resmî dil İngilizce iken Saint Martin’in resmî dili ise Sabirce’dir. Ayrıca Saint Martin’in bir diğer resmî dili, Martinique, Guadeloupe, Haiti ve Saint Barthélemy’de de resmî dil Fransızca’dır. Bununla birlikte Guadeloupe, Haiti, Dominika, Triniad, Saint Barthélemy, Saint Thomas’da Kreolce’de konuşulmaktadır. Grenada ve Saint Vincent’te ise Kreolce’nin buralara nazaran daha az oranda konuşanı bulunmaktadır. Aruba, Curaçao, Bonaire, Sint Eustatius, Saba Adası’nda Flemenkçe’nin çok sayıda konuşanı Saint Martin’de ise bir miktar konuşanı bulunmaktadır. Bu ana lisanların yanı sıra Jamaika’da İngilizce dilinden türetilen bir lehçe olan Iyarik dilini konuşanlar, Aruba, Bonaire ve Çuraçao’da yaygın şekilde Papiamento dilini konuşanlar bulunur. Yine bu dillere benzer şekilde Hintçe ve Tamilce gibi Hindistan’da konuşulan bazı dilleri konuşanlarda az sayıda bulunmaktadır.

Antiller’de Bölgesel Entegrasyon

Karayip havzasındaki ülkelerin ekonomilerinin uyumlu hale gelmesi ve politik olarak ortak amaçlar doğrultusunda 24 Temmuz 1994 tarihinde Karayip Devletleri Birliği (ACS – Association of Caribbean States) kurulmuştur. Başlangıçta yalnızca İngilizce dilinin konuşulduğu ülkeler arasındaki tek pazar ekonomisi için kurulan Karayip Ortak Pazarı (Caribbean Community – CARICOM) Surinam ve Haiti’nin de katılması ile birlikte çok dilli bir pazar haline gelmiştir. Ayrıca bölgede ortak amaçlar için Doğu Karayip Devletleri Organizasyonu (OECS – Organisation of Eastern Caribbean States), Karayip Kalkınma Bankası (caribank) gibi kuruluşlar da bölgesel bütünleşmeye katkı sağlamaktadır. Kuzey ve Güney Amerika ile Karayip ülkeleri arasında serbest ticaret oluşturulması amacıyla Amerika Kıt’ası Serbest Ticaret Bölgesi (FTAA – Free Trade Area of the Americas)’nin oluşturulmasına çalışılmaktadır.

Ancak Îles des Saintes, Martinique, Saint Martin (Fransa), Marie-Galante, La Désirade ve Guadeloupe’nin Fransız diplomatik görevli üyeler vasıtasıyla Karayip Devletleri Birliği ile ilişkili olmalarına rağmen, de facto durumda olmalarından dolayı bölgesel entegrasyonun dışında bulundukları unutulmamalıdır.